Achọpụtara ihe oyiyi Moai ọhụrụ na Ista Island, agwaetiti dịpụrụ adịpụ nke ugwu mgbawa nke bụ mpaghara pụrụ iche nke Chile, na mbido izu a.

Ndị ebo Polynesia mere ihe oyiyi ndị a kpụrụ akpụ ihe karịrị afọ 500 gara aga. Achọpụtara nke ọhụrụ ahụ n'ime akwa ọdọ mmiri kpọrọ nkụ dị n'agwaetiti ahụ, dịka osote onye isi ala Ma'u Henua, Salvador Atan Hito kwuru.Akụkọ ABCmbụ kọrọ achọta.

Ma'u Henua bụ ọgbakọ ụmụ amaala na-ahụ maka ogige mba agwaetiti ahụ. Ekwuru na nchọpụta a dị mkpa maka ndị obodo Rapa Nui.

"Moai dị mkpa n'ihi na ha na-anọchite anya akụkọ ihe mere eme nke ndị Rapa Nui," Terry Hunt, prọfesọ nke nkà mmụta ihe ochie na Mahadum Arizona, kwuru.ABC. “Ha bụ ndị nna ochie nke ndị bi n'agwaetiti ahụ. Ha bụ ndị a ma ama n'ụwa nile, ha na-anọchitekwa anya ọmarịcha ihe nketa ihe mgbe ochie nke àgwàetiti a.”

Ọ bụ ezie na ihe oyiyi ahụ e kpuchiri ekpuchi ọhụrụ dị ntakịrị karịa ndị ọzọ, nchọpụta ya bụ nke mbụ n'ime akwa ọdọ mmiri kpọrọ nkụ.

Ihe a chọtara mere bụ n'ihi mgbanwe e nwere na ọnọdụ ihu igwe n'ógbè ahụ—ọdọ mmiri ahụ gbara ihe oyiyi a gburugburu akpọnwụwo. Ọ bụrụ na ọnọdụ nkụ dịgidere, ọ ga-ekwe omume na Moai na-amaghị ugbu a nwere ike ịpụta.

"Ahịhịa ndị toro ogologo na-eto n'ime ọdọ mmiri zoro ha, na ịtụ anya ihe nwere ike ịchọpụta ihe dị n'okpuru ala nwere ike ịgwa anyị na enwere ọtụtụ moai na sedimenti ọdọ mmiri," Hunt kwuru. "Mgbe enwere otu moai n'ọdọ mmiri ahụ, enwere ike karịa."

Ndị otu ahụ na-achọkwa ngwá ọrụ e ji kpụọ ihe oyiyi Moai na ihe odide dị iche iche.

Ebe ihe nketa ụwa nke UNESCO chekwara bụ agwaetiti kacha dịpụrụ adịpụ n'ụwa. Ihe oyiyi Moai, karịsịa, bụ ihe kacha amasị ndị njem nleta.

N'afọ gara aga, àgwàetiti ahụ hụrụ mgbawa ugwu mgbawa nke mebiri ihe oyiyi ndị ahụ-ihe omume jọgburu onwe ya nke hụrụ ihe karịrị square kilomita 247 n'àgwàetiti ahụ.