Achọpụtara ihe oyiyi Moai ọhụrụ na yaIsta Island, agwaetiti dịpụrụ adịpụ nke mgbawa ugwu bụ mpaghara pụrụ iche nke Chile, n'isi izu a.

Ndị ebo Polynesia mere ihe oyiyi ndị a kpụrụ akpụ ihe karịrị afọ 500 gara aga.Achọpụtara nke ọhụrụ ahụ n'ime akwa ọdọ mmiri kpọrọ nkụ dị n'agwaetiti ahụ, dịka osote onye isi ala Ma'u Henua, Salvador Atan Hito kwuru.Akụkọ ABCmbụkọrọchọta.

Ma'u Henua bụ ọgbakọ ụmụ amaala na-ahụ maka ogige mba agwaetiti ahụ.Ekwuru na nchọpụta a dị mkpa maka ndị obodo Rapa Nui.

"Moai dị mkpa n'ihi na ha na-anọchite anya akụkọ ihe mere eme nke ndị Rapa Nui," Terry Hunt, prọfesọ nkenkà mmụta ihe ochiena Mahadum Arizona kwuruABC.“Ha bụ ndị nna ochie nke ndị bi n'agwaetiti ahụ.Ha bụ ndị a ma ama n'ụwa nile, ha na-anọchitekwa anya ọmarịcha ihe nketa ihe mgbe ochie nke àgwàetiti a.”

Ọ bụ ezie na ihe oyiyi ahụ e kpuchiri ekpuchi ọhụrụ dị ntakịrị karịa ndị ọzọ, nchọpụta ya bụ nke mbụ n'ime akwa ọdọ mmiri kpọrọ nkụ.

Ihe a chọtara mere bụ n'ihi mgbanwe e nwere na ọnọdụ ihu igwe n'ógbè ahụ—ọdọ mmiri ahụ gbara ihe oyiyi a gburugburu akpọnwụwo.Ọ bụrụ na ọnọdụ nkụ dịgidere, ọ ga-ekwe omume na Moai na-amaghị ugbu a nwere ike ịpụta.

"Ahịhịa ndị toro ogologo na-eto n'ime ọdọ mmiri zoro ha, na ịtụ anya ihe nwere ike ịchọpụta ihe dị n'okpuru ala nwere ike ịgwa anyị na enwere ọtụtụ moai na sedimenti ọdọ mmiri," Hunt kwuru."Mgbe enwere otu moai n'ọdọ mmiri ahụ, enwere ike karịa."

Ndị otu ahụ na-achọkwa ngwaọrụ eji akpụ iheIhe oyiyi Moaina edemede dị iche iche.

Ebe UNESCO na-echekwa ihe nketa ụwa bụ agwaetiti kacha dịpụrụ adịpụ n'ụwa.Ihe oyiyi Moai, karịsịa, bụ ihe kacha amasị ndị njem nleta.

N'afọ gara aga, agwaetiti ahụ hụrụmgbawa mgbawa nke mebiri ihe oyiyi ndị ahụ—oké ọdachi nke hụrụ ihe karịrị square kilomita 247 n’agwaetiti ahụ mebiri emebi.